Инертті және гравитациялық массалардың байланысы негізінде ғаламның параметрлерін бағалау
DOI:
https://doi.org/10.26577/RCPh.2022.v80.i1.03Кілттік сөздер:
инертті масса, инерция, гравитациялық масса, Ғаламның космологиялық қасиеттері, масштабты фактор, Ғаламның массасы, заттың орташа тығыздығы, галактикалар саны, қараңғы материя, Дирактың улкен сандар гипотезасыАннотация
Инертті және гравитациялық массалар ұғымдарының физикалық өзара байланысы туралы мәселе қарастырылады. Ол мәселені шешу жолы туралы бірыңғай пікірдің жоқтығы көрсетілген. Бөлінген дененің Ғаламның барлық объектілерімен өзара әрекеттесуінің нәтижесі ретінде инертті массаның табиғаты туралы болжамға сүйене отырып, Мегамирдің кейбір жалпы физикалық сипаттамалары оның қасиеттері туралы стандартты идеялар аясында дәйекті түрде бағаланады. Сонымен қатар, қазіргі космологияның негізгі ережелеріне сәйкес, ерте Ғаламда материяның біркелкі таралу идеясы қолданылады, ол тұтастай алғанда оның қазіргі жағдайы үшін сақталады. Бұдан басқа, космологиялық модельдердің көпшілігі тұрғысынан қолайлы болатын оның сфералық симметриясы туралы болжам қолданылады. Дененің толық тыныштық энергиясының және оның Мегамирдің басқа денелерімен әрекеттесуінің толық гравитациялық энергиясының теңдігі туралы гипотезаға сүйене отырып, Ғаламның массасы мен радиусын байланыстыратын масштабты факторды қарастыру ұсынылады. Оны қолдану негізінде ғаламның кейбір жалпы параметрлері дәйекті түрде бағаланады. Сонымен қатар, оның массасын, ондағы жұлдыздар мен галактикалар санын, сондай-ақ Ғаламдағы заттардың орташа тығыздығын бағалау бақылау деректерін талдау арқылы жасалған космологиялық зерттеулердің нәтижелеріне және «Дирактың үлкен сандар» гипотезасына толық сәйкес келеді. Нәтижелерді практикалық қолданудың кейбір жолдары ұсынылады.
Библиографиялық сілтемелер
2 S.G. Turyshev, UFN, 179 (1), 3-34 (2009). (in Russ).
3 Pierre Touboul et al., Phys. Rev. Lett., 119 (23), 231101 (2017).
4 L.B. Okun, UFN, 158 (3), 511-530 (1989). (in Russ).
5 N. Butto, Journal of High Energy Physics, Gravitation and Cosmology, 7 (2), 761-772 (2021).
6 P.A.M. Dirac, Proceedings of the Royal Society of London, Series A, 126 (801), 360-365. (1930).
7 D.F. Raine, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 171 (3), 507-528 (1975).
8 D.W. Sciama, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 113 (1), 34-42 (1953).
9 Yu.S. Vladimirov, I.A. Babenko, Metaphysics, 3 (21), 86-99 (2016).
10 D.J. Raine, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 171 (3), 507-528 (1975).
11 P.D. Naselsky, D.I. Novikov, I.D. Novikov, Relic radiation of the Universe, (Moscow, Nauka, 2003), 390 p. (in Russ).
12 E. Di Valentino, A. Melchiorri, J. Silk, Nature Astronomy, 4, 196-203 (2020).
13 E.A. Milne, The Mathematical Gazette, 33 (306), 304-306 (1949).
14 J.M. Bonnet-Bidaud, Foundations of Physics, (2017). https://arxiv.org/abs/1701.01017.
15 L.D. Landau, E.M. Lifshits, Field theory, (Moscow, Fizmatlit, 2006), 534 p. (in Russ).
16 O.K. Silchenko, Origin and evolution of galaxies, Ed. V.G. Surdin, (Fryazino, Century 2, 2017), 224 p. (in Russ).
17 Galaxies, Ed.-comp. V.G. Surdin, (Moscow, Fizmatlit, 2013), 432 p. (in Russ).
18 Stars, Ed.-comp. V.G. Surdin, (Moscow, Fizmatlit, 2013), 428 p. (in Russ).
19 Ya. Einasto, A.D. Chernin, Dark matter and dark energy, (Moscow, Vek-2, 2018), 176 p. (in Russ).
20 G. Bertone, T.M.P. Tait, Nature, 562, 51-56 (2018).
21 C.J. Conselice, A. Wilkinson, K. Duncan, A. Mortlock, Astrophysics. Astrophysics of Galaxies, 2016. https://arxiv.org/abs/1607.03909.
22 S.G. Fedosin, Continuum Mechanics and Thermodynamics, 29 (2), 361-371 (2016).
23 D.I. Nagirner, Elements of Cosmology: A textbook, (St. Petersburg, Publishing House of S.-Pb. University, 2001), 55 p. (in Russ).
24 A.V. Zasov, K.A. Postnov, General astrophysics, (Fryazino, Century 2, 2016), 576 p. (in Russ).
25 A.A. Unzicker, Annalen der Physik, 18 (1), 57-70 (2009).
