Сутегі атомының байланысқан күйлерінің қозу процесін зерттеу

Аннотация

Плазма физикасының маңызды салаларының бірі - элементар процестердің физикасы, яғни, молекулалардың, атомдардың, иондардың, электрондардың және фотондардың соқтығысы кезінде орын алатын процестердің физикасы болып табылады. Плазманың құрамы, оның термодинамикалық, транспорттық, оптикалық және басқа да қасиеттері плазмалық жүйеде болып жатқан процестермен, сонымен қатар олардың жылдамдықтарымен анықталады. Сол себепті, соқтығысу процестерін сараптау арқылы плазманың белгілі бір қасиеттерін зерттеуге болады. Дәстүрлі түрде, алғашқы бағалаулар қарапайым әдістермен орындалған кезде белгілі бір моделдің шеңберінде элементар процестерді зерттеу шашырау қимасын зерттеуден басталады. Осы әдістердің қатарына тәжірибеде қолданылуы міндетті болып келетін Борн әдісі жатады.

Бұл жұмыста плазмадағы сутегі атомы және сутегі тәрізді иондардың күйлеріне, энергияларына, сондай-ақ қозу процестеріне плазмадағы ұжымдық эффектілердің әсері зерттелінген. Жұмыс барысында кванттық механикалық әдістер, оның ішінде вариациялық әдіс пен ұйытқу теориясы, сонымен қатар серпімсіз шашырау процесі үшін Борн жуықтауы пайдаланылды. Электрондық соққымен сутегі атомын қоздыру процесі үшін Борн жуықтауы негізінде зерттеу нәтижелері алынды. Жоғары энергиялық соқтығысулар жағдайы үшін Борн жуықтауы жақсы нәтиже көрсетеді. Зерттеу барысында алынған нәтижелер ғылыми және тәжірибелік мәнге ие, себебі шашырау қималарын анықтау арқылы жылдамдық коэффициенттерін анықтауға мүмкіндік береді. Өз кезегінде бұл жылдамдық коэффициенттері плазма бөлшектерінің қоныстануын (концентрациясын) сипаттауға қолданылатын кинетикалық теңдеуді шешу үшін қажет.