ВВР-К реакторында екіфазалы литий керамикасын Li2TiO3/Li4SiO4 сәулелендіру бойынша эксперименттер

Авторлар

  • С.Қ. Әскербеков Ядролық физика институты, Эксперименттік және теориялық физика ғылыми-зерттеу институты, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0001-7204-4887
  • А.У. Толенова Satbayev University, Алматы, Қазақстан https://orcid.org/0000-0002-7353-1932
  • Е.В. Чихрай Эксперименттік және теориялық физика ғылыми-зерттеу институты, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0001-6623-4596
  • Ә.А. Шаймерденов Ядролық физика институты, Алматы қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0003-0304-2049
  • A.М. Аханов Ядролық физика институты, Алматы қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0001-5704-1514
  • Д.С. Сайранбаев Ядролық физика институты, Алматы қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0001-7587-3461

DOI:

https://doi.org/10.26577/RCPh202592110
        200 74

Кілттік сөздер:

екіфазалы литий керамикасы, нейтрондық сәулелендіру, тритий, тритий бөлінуі

Аннотация

Жетілдірілген екіфазалы литий керамикасы Li2TiO3 - Li4SiO4 термоядролық реакторлардың қатты бланкеттерінде қолдануға перспективалы үміткер ретінде қарастырылады. Мұндай фазалық құрам Li4SiO4 ортоcиликатының жоғары литий мөлшерін Li2TiO3 литий метатитанатының механикалық беріктігімен үйлестіруге мүмкіндік береді.

Екіфазалы литий керамикасына нейтрондық сәулелендірудің әсерін зерттеу, сондай-ақ оның құрылымдық және физикалық қасиеттерімен корреляциясы өзекті мәселе болып қала беруде, өйткені керамиканың және керамикалық сфералық түйіршіктердің өндіріс технологиялары әртүрлі. Бұл ұсынылған жұмыста балқыманы бүрку әдісі бойынша модификацияланған технологиямен KALOS (KArlsruhe Lithium OrthoSilicate) қондырғысында алынған Li2TiO3 + 75 моль % Li4SiO4 екіфазалы керамикасына реакторлық сәулелендіру экспериментінің нәтижелері келтірілген. Сондай-ақ, Нейтрондық сәулелендіру зерттеу реакторы ВВР-К-де (Алматы қ., Қазақстан Республикасы) 21 күн бойы 50 °C температурада жүргізілді. Жиынтық жылулық нейтрон флюенсі 3.7·1019 н/см² құрады. Ядролық реакциялардың жылдамдығы 2.16·1013 реакция/см³·с, ал атомдардың ығысу жылдамдығы 7.63·10-8 dpa/с (бір атомға шаққандағы ығысу саны) деңгейіне жетті. Сәулелендіру кезеңіндегі жиынтық сәулелік зақым 0.14 dpa құрады.

Авторлардың биографиясы

С.Қ. Әскербеков, Ядролық физика институты, Эксперименттік және теориялық физика ғылыми-зерттеу институты, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан

PhD, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Ядролық физика институты, Эксперименттік және теориялық физика ғылыми-зерттеу институты. Қазақстан, Алматы қ., e-mail: askerbekov@physics.kz

А.У. Толенова, Satbayev University, Алматы, Қазақстан

автор-корреспондент; Сәтбаев университеті, Қазақстан, Алматы қ., e-mail: aktolkyntolen@gmail.com

Е.В. Чихрай, Эксперименттік және теориялық физика ғылыми-зерттеу институты, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан

т.ғ.к., әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Эксперименттік және теориялық физика ғылыми-зерттеу институты. Қазақстан, Алматы қ., e-mail: chikhray@physics.kz

Ә.А. Шаймерденов, Ядролық физика институты, Алматы қ., Қазақстан

PhD, Ядролық физика институты, Қазақстан, Алматы қ., e-mail: ashaimerdenov@inp.kz

A.М. Аханов, Ядролық физика институты, Алматы қ., Қазақстан

Ядролық физика институты, Қазақстан, Алматы қ., e-mail: aakhanov@inp.kz

Д.С. Сайранбаев, Ядролық физика институты, Алматы қ., Қазақстан

PhD, Ядролық физика институты, Қазақстан, Алматы қ., e-mail: d.sairanbayev@inp.kz

Жүктелулер

Как цитировать

Әскербеков S. ., Толенова A., Чихрай Y., Шаймерденов A. ., Аханов A. ., & Сайранбаев D. . (2025). ВВР-К реакторында екіфазалы литий керамикасын Li2TiO3/Li4SiO4 сәулелендіру бойынша эксперименттер. ҚазҰУ Хабаршысы. Физика сериясы, 92(1), 94–101. https://doi.org/10.26577/RCPh202592110

Шығарылым

Том 92 № 1 (2025): Хабаршы. Физика сериясы

Бөлім

Физика конденсированного состояния и проблемы материаловедения. Нанонаука