Катодтық-доғалық әдіспен болат субстратта қалыптасқан титан жабындыларында сутектің жинақталу және таралу заңдылықтары
DOI:
https://doi.org/10.26577/RCPh.2021.v77.i2.06Кілттік сөздер:
сорбция жылдамдығы, сутек концентрациясы, тозаңдандыру, газ фазалық тасымалдау әдісі, титан қорытпасыАннотация
Көмірсутек ресурстарын пайдалану саласындағы негізгі бағыт сутектің металл гидридті аккумуляторын жасау болып табылады. Гидридтер – кейбір металдар сутегімен байланысқан кезде пайда болатын қатты ұшпайтын заттар. Гидридтерді сутекті сақтау ортасы ретінде пайдалану принципі қарапайым: қысыммен металл металда еритін сутекті ұстап, жаңа химиялық зат түзеді, ал гидридті 16 қыздырғанда газ қайтадан беріледі. Сутекті жинақтаудың металл гидридті әдісі бірқатар интерметалл қосылыстардың, металдардың, қорытпалардың және композициялық материалдардың сутекті қайтымды және селективті сіңіру қабілетіне негізделген. Зерттеу нысаны 12Х18Н10Т тот баспайтын болаттан жасалған үлгілерде катодтық-доғалық әдіспен қалыптасқан титан жабындары болып табылады. Зерттеу барысында жабындарды ионды-плазмалық тұндыру жүргізілді. Сонымен қатар, сканерлеуші электронды микроскопия да жүргізілді. Бастапқы және мұздатылған күйдегі титан жабынының фазалық құрамы мен құрылымы бағаланды. Газофазалық үдеудің сутек қоспасының құрылымына әсері бағаланды. Титанды катодтық доға әдісімен тұндыру жүргізілді. Титан жабындарын тұндыру «Радуга-Спектр» қондырғысында жүзеге асырылды. Микроқұрылымды талдау үшін СЭМ-суреттері Hitachi ТМ–2800 микроскопы арқылы анықталды. Сутегімен газ фазалық қанықтыру gas Reaction Controller автоматтандырылған кешенін пайдалану арқылы жүргізілді. Shimadzu XRD-7000S дифрактометрі мен LECO фирмасының RHEN 602 сутегі анализаторын пайдалана отырып инертті газ ортасында балқыту әдісі пайдаланылды.
Библиографиялық сілтемелер
2 A.V. Zvyagintseva, A.O. Artemyeva, Journal Bulletin of Voronezh State Technical University, 5 (13), 133-152 (2017) (in Russ).
3 P.V. Geld and R.A. Ryabov, Water and its properties of metals and alloys, (Moscow, Nauka, 1988), 182 p.
4 V.P. Mordovin, S.V. Kutsev, Journal of Engineering and engineering education, 31-39 (2010). (in Russ).
5 S.M. Lee, Y.L. Lee, Journal of Applied Physics, 63 (9), 4758-4760 (1988).
6 Y. Furuya, A. Takasaki, K. Mizuno, T. Yoshiie, Journal of Alloys and Compounds, 446, 447-450 (2007).
7 D. Eliezer, E. Tal-Gutelmacher, C.E. Cross, T. Boellinghaus, Materials Science and Engineering: A, 421 (1), 200-207 (2006).
8 E. Tal-Gutelmacher, D. Eliezer, E. Abramov, Materials Science and Engineering: A 445, 625-631 (2007).
9 G.M. Pressouyre, I.M. Bernstein, Metallurgical Transactions A 12 (5), 835-844 (1981).
10 T. Nelis and J. Pallosi, Applied Spectroscopy Reviews, 41 (3), 227-258 (2006).
11 V.A. Yartys, M.V. Lototskyy, E. Akiba, and et al. International Journal of Hydrogen Energy 15, 7809-7859 (2019).
12 N.A. Galaktionova, Vodorod in metals (Moscow, Metallurgizdat, 1985), 157 p. (in Russ).
