Көп өлшемді дәрежеге тәуелді модельдердегі Рейсснер-Нордстрем қара құрдымдарының термодинамикасы және геометротермодинамикасы
DOI:
https://doi.org/10.26577/RCPh.2021.v77.i2.03Кілттік сөздер:
Рейснер-Нордстрем қара құрдымдары, фазалық ауысулар, гравитациялық өріс, қисықтық скалярыАннотация
Бұл мақалада жоғары өлшемді модель аясында қара құрдымдардың тепе-теңдік алуан түрінің геометриялық қасиеттері талданады. Ерекше жағдай ретінде көп өлшемді қара құрдым модельдерінің дәрежеге тәуелділігі бар модельдер қарастырылады. Бұл жұмыста осы тақырып бойынша қарастырылған жұмыстарға жалпы шолу жасалынды. Геометриялық термодинамиканың формализмінің негізгі компоненттері қарастырылып, берілген метрика үшін термодинамика келтірілген болып, ол қара құрдымдардың конфигурацияларының тепе-теңдік алуан түрлілігін талдау үшін қолданылады. Зерттеудің негізгі бөлігі – гравитациялық өрістегі
Рейсснер-Нордстром бес өлшемді қара құрдымдарының термодинамикасы мен геометротермодинамикасын зерттеуге арналған нақты жағдайды қарастыру. Бес өлшемді Рейснер-Нордстрем қара құрдымы үшін гравитациялық өрістегі өзара әрекеттесуді көрсететін екінші ретті фазалық ауысулар болатын сингулярлық нүктелер анықталады. Қарастырылған қара құрдымдардың қисаюының онда пайда болатын фазалық ауысулармен көрінісі оның гравитациялық өрістегі әрекетін көрсететіні көрсетілген. Қара құрдымдардың фазалық ауысуының құрылымы ансамбльдің таңдалған моделіне байланысты болуы мүмкін екенін ескеру қажет. Демек, термодинамикалық параметрлерге байланысты энтропияны, массаның және энтальпияны бейнелеудегі қисықтықтың барлық қарастырылған скалярлық нұсқаларындағы жалғыз ерекшеліктер термодинамикалық тәсілдің қара құрдымға қолданылу шегінен шығады, мұнда ол болжанған жалпы салыстырмалылықтың әдеттегі тәсілдерін қолдану мүмкін емес екендігін көрсетеді.
Библиографиялық сілтемелер
2 J.W. Gibbs, The collected works, Vol. 1, Thermodynamics, (New York: Dover Publications, 1961).
3 C. Caratheodory, Mathematische Annalen 67, 355–386 (1909).
4 C.R. Rao, Bulletin of Calcutta Mathematical Society 37, 81–91 (1945).
5 S. Amari, Differential-Geometrical Methods in Statistics, (Springer-Verlag, Berlin, 1985).
6 J.E. Aman, Bengtsson I. and Pidokrajt N., General Relativity and Gravitation, 35, 1733 (2003).
7 J.E. Aman, N. Pidokrajt, Physical Review D 73, 024017 (2006).
8 J.E. Aman, N. Pidokrajt, General Relativity and Gravitation, 38, 1305-1315 (2006).
9 J. Shen, R.G. Cai, B. Wang and R.K. Su, International Journal of Modern Physics A 22, 11-27 (2007).
10 R.G. Cai and J.H. Cho., Physical Review D 60, 067502 (1999).
11 T. Sarkar, G. Sengupta and B.N. Tiwari, J. High Energy Phys., 11, 015 (2006).
12 A.J.M. Medved, Modern Physics Letters A 23, 2149-2161 (2008).
13 B. Mirza and M. Zamaninasab, J. High Energy Phys., 06, 059 (2007).
14 H. Quevedo, General Relativity and Gravitation, 40, 971-984 (2008).
15 H. B. Callen, Thermodynamics and an Introduction to Thermostatics, (New York: John Wiley and Sons, 1985).
16 H. Quevedo, Journal of Mathematical Physics, 48 (1) (2007).
17 R. Hermann, Geometry, physics and systems, (New York: Marcel Dekker, 1973).
18 H. Quevedo, et al, General Relativity and Gravitation, 43, 1153-1165 (2011).
19 S.A. Hartnoll, C.P. Herzog, G.T. Horowitz, Physical Review Letters, 101, 031601 (2008).
20 Y. Liu, Q. Pan, B.Wang, Physics Letters B, 702, 94–99 (2011).
21 A. Bravetti, D. Momeni, R. Myrzakulov, H. Quevedo, General Relativity and Gravitation, 45 (8), 1603-1617 (2013).
22 A.B. Altaybaeva, Geometrodynamics of some topological objects: Monograph, (Nur-Sultan, 2019), 147 p.
