Аспан денелерінің қозғалысын зерттеуде есептеу эксперименттерін қолдану
DOI:
https://doi.org/10.26577/RCPh.2023.v85.i2.08Кілттік сөздер:
есептеу эксперименті, MathCAD пакеті, байланыс энергиясы, ғарыш аппараттарының траекториясыАннотация
Қазіргі ғылыми зерттеулерде есептеу эксперименттерінің рөлі мен орны ерекше болып отыр. Ғалымдар физикалық құбылыстарды компьютерлік модельдер және есептеу эксперименттері көмегімен зерттей отырып, теориялық физиканың аналитикалық әдістері бере алмаған кейбір ғылыми нәтижелерге қол жеткізуіп отыр. Екінші жағынан, есептеу эксперименттері физикалық приборларды пайдалану мүмкін емес жағдайларда қолданылуы мүмкін. Жұмыста компьютерлік әдістерді қолдану негізінде алынған аспан механикасының кейбір мәселелерін зерттеудің ғылыми нәтижелері келтірілген. Бағдарламалау тілі ретінде Mathcad қолданбалы бағдарламалар пакеті пайдаланылды. Есептеу эксперименттерін қолдану арқылы қол жеткен негізгі ғылыми нәтижелерге мыналар жатады: Жердің центріне дейінгі r қашықтыққа байланысты жердің гравитациялық өрісінің потенциалының графигі құрылды; компьютерлік тәсіл негізінде бірлік массаның«Жер-Ай» жүйесімен өзара әрекеттесуінің потенциалдық энергиясының (байланыс энергиясының) теңдеулері зерттелді; компьютерлік әдістер негізінде радиалды осьтің координаттарына байланысты дененің байланыс энергиясын сипаттайтын графиктер алынды; MathCAD пакетінің көмегімен әртүрлі бастапқы жағдайларда Жерге жақын аймақтағы ғарыш аппараттарының ұшу траекториясы кескінделді; ғарыш аппараттарының Жерден Айға бағытталған қозғалысы зерттелді және оның бастапқы жылдамдығына байланысты ұшу траекториясының әртүрлі кескіндері салынды.
Библиографиялық сілтемелер
2 A. Umnov, V. Turikov, M. Muratov, A. Skovoroda, Modern methods of computational experiment in applied physics, Studies stipend, (Moscow, RUDN, 2008), 248 p. (in Russ.)
3 C. Martz, S. Van Middelkoop, I. Gkigkitzis, I. Haranas, I. Kotsireas, Hindawi Advances in Mathematical Physics, 2019, 6765827 (2019).
4 R.L.Jr. McNutt, Solar System Exploration: A Vision for the Next Hundred Years, IAC-04-IAA.3.8.1.02, 55th Intern. Astronautical Congress, Vancouver, Canada, (2004).
5 H. Torres-Silva, Ingeniare. Revista chilena de ingeniería, 16 nº especial, 6-23 (2008).
6 A.S. Samokhin and M.A. Samokhina, Journal of Physics Conference Series, 1864(1), 012130 (2021).
7 Shane D. Ross, American Scientist, 94(3), 230 (2006).
8 B.A. Mukushev, Bulletin of KazATU, No2 (113), Part 2, 197-202 (2022). (in Russ.)
9 F. Nelson, Computer Applications in Engineering Education, 23 (2), 250-257 (2014).
10 B.A .Mukushev, et al, Vestnik ENU (Fizika), 3, 25-34 (2021). (in Russ.)
11 B.A. Mukushev, Recent Contributions to Physics, 4, 59-66 (2022). (in Russ.)
12 B.A. Mukushev, Kvant, 9, 29-33 (2018). (in Russ.)
13 L. Keping, L. Fengxia, W. Shenquan, and L. Yuanchun. Finite-Time Spacecraft’s Soft Landing on Asteroids Using PD and Nonsingular Terminal Sliding Mode Control, January 2015 Mathematical Problems in Engineering, China, 1, 1-10 (2015).
