Физикада оқытуға пайдалану үшін методологиялық негіз ретінде аналогияларды сыныптау
DOI:
https://doi.org/10.26577/RCPh.2023.v85.i2.09Кілттік сөздер:
физикалық білім беру, физикалық аналогиялар, аналогиялардың методологиялық мәні, білім беру процесі, мәселе шешу, білімді жүйелеу, оқыту әсерлілігіАннотация
Мақалада автор зерттеу деректерін жинау және талдау үшін қолданылатын әдістеменің толық сипаттамасын береді. Бұл зерттеудің негізгі бөлігі физика мұғалімдерінің сауалнамасының нәтижелеріне негізделген. Сондай-ақ, автор сауалнама барысында жиналған мәліметтер тақырыптық талдауды қолдана отырып сапалы талданғанын және физикалық білім берудегі ұқсастықтарды жіктеудің кешенді жүйесі жасалғанын көрсетті. Физиканы оқытудағы ұқсастықтарды екі негізгі топқа бөлуге болатындығы сипатталған. Бұл субъективті және пәнаралық ұқсастықтар. Яғни, физика бойынша білім беруде қолдануға болатын ұқсастықтарды жіктеудің кешенді жүйесін әзірлеу егжей-тегжейлі қарастырылады. Аналогияларды қолдану студенттердің абстрактілі ғылыми ұғымдарды, атап айтқанда электромагнетизм контекстінде түсінуін жақсарту құралы ретінде зерттеледі. Зерттеу физика бойынша білім берудегі аналогтық ойлаудың әртүрлі тәсілдерін анықтау және бағалау үшін әртүрлі көздерге негізделген ғылыми әдебиеттерді талдау әдісін қолданады. Зерттеу нәтижелері аналогияны жіктеу жүйесі мұғалімдерге педагогикалық тәжірибені жақсартудың құнды құралын ұсына отырып, күрделі ғылыми тұжырымдамаларды түсіндіруді айтарлықтай жеңілдететінін көрсетеді. Сонымен қатар, ұсынылған жіктеу жүйесі оқытудың тиімдірек әдістерін дамытуға ықпал ете отырып, жаңа ұқсастықтарды әзірлеу және бұрыннан барларын жетілдіру үшін негіз ұсынады. Тұтастай алғанда, зерттеу физика бойынша білім берудегі аналогтық ойлаудың маңыздылығын көрсетеді және ұқсастықтарды қолдануға негізделген әртүрлі салаларда оқу материалдарын әзірлеуде қолдануға болатын практикалық тұжырымдарды ұсынады.
Библиографиялық сілтемелер
2 D. Treagust, and Z. Dagher, International Journal of Science Education, 18, 213-229 (1996).
3 D. Yehudit, and J. Belcher, Visualization in Science Education, 11, 1-21 (2005).
4 Bagno, Esther, and Bat-Sheva, Eylon, American Journal of Physics, 65, 726-736 (1997).
5 M. Michelini, and A. Mossenta, https://www.researchgate.net/publication/228571202 (2007).
6 Şule Berna Ayan, Mehmet Yüksekkaya International Conference on Education in Mathematics, Science & Technology (ICEMST) (2015); M. Soobik, Journal of Teacher Education for Sustainability, 16(1), 89-101 (2014).
7 Ayan Şule Berna, and M. Yüksekkaya, The Eurasia Proc. of Educational and Social Sciences 226 – 230 (2015).
8 K. Tzanakis, European Journal of Physics, 69-75 (1998).
9 S. Pollock, Physics Education Research Conference (2007). р. 211-227 (1982).
10 A. Prokhorov, Fizika, Fizicheskaja Jenciklopedija (Moscow, Bol'shaya Rossiyskaya entsiklopediya, 1998), Vol.5, 306 p. (In Russ.).
11 S. Balaguru, Electromagnetic biology and medicine, 101-111 (2012).
12 L. Viennot, and S. Rainson, 14, 475–487 (1992).
13 L. Pilipec, and I. Kovyazina, Sovremennye problem nauki i obrazovaniya, 298 -312 (2019). (In Russ.)
14 J. Maxwell, A dynamical theory of the electromagnetic field, (London: Phil. Trans. R. Soc. London, 2002), 321-346.
15 J. Carcione, and F. Cavallini Wave, Motion, 21, 149-162 (1995).
16 J. Shaevitz, ISC: An Integrated, Quantitative Introduction to the Natural Sciences at Princeton University, (New York, Princeton University, 2019).
17 N.S. Podolefsky, & N.D. Finkelstein, Physics Education Research, 3, 1-16 (2007).
18 N.A. Ospennikov, Vestn. Perm. gos. guman.-ped. un-ta. Ser. IKT v obrazovanii, 2, 47–76 (2006). (In Russ.)
19 M. Paggi, A. Carpinteri, and R. Orta, Journal of Elasticity, 99 (2), 131-146 (2010).
20 V.M. Rozin, Vizual'naya kul'tura i vospriyatiye: Kak chelovek vidit i ponimayet mir, 5-ye izd., (Moskva, 2012), 272 s. (In Russ).
21 http://www.pkc.gov.lv/images/LV2030/LIAS_2030_en.pdf Saeima of the Republic of LatviaLatvijas ilgtspÁjÓgas attÓstÓbas stratÁÏija lÓdz 2030. gadam [Sustainable Development Strategy ìLatvia 2030î]. Retrieved May 25, 2015. (In Lv.)
22 http://naukovedenie/ru T.V. Semenovskikh, Naukovedeniye: internet-zhurnal, [Elektronnyy resurs], 5 (2014). (in Russ).
23 G.M. Slavich, P.G. Zimbardo, Educ Psychol Rev., 24, 569–608 (2012). (In Russ.)
24 K. Sriram, L.S. Ganesh, & R. Mathumathi, IIMB Management Review, 25(1), 36-48 (2013).
25 D.F.Treagust, A.G. Harrison, & G. Venville, Journal of Science Teacher Education, 9(1), 85-101 (1998).
26 L.Kh. Umarova The use of a set of exercises in physics based on a computer model experiment: Ph.D. ped. 2012. (In Russ.)
27 G. J.Venville, & D.F. Treagust, Instructional Science, 24(4) 295-320 (1996).
