μ- мезондардың атом ядроларындағы резонанстық шашырауының ені
DOI:
https://doi.org/10.26577/RCPh.2023.v85.i2.01Кілттік сөздер:
резонанстық шашырау, шекті резонанстар, мезоатом, дипольдік ауысулардың матрицалық элементтеріАннотация
Теріс зарядталған бөлшектер ядролардың қозу табалдырығына дейін атом ядроларымен шашыраған кезде «зарядталған бөлшек + қозған ядро» метатұрақты жүйенің түзілуі мүмкін. Атап айтқанда, μ--мезондардың ядролармен шашырауы кезінде сутегі тәрізді атомдардың бүкіл атомдық спектрінің күйлерінде қозғалған ядросы бар мезоатомдар пайда болуы мүмкін. Квазибайланысты жүйе күйлерінің бұл шексіз жиынтығы үздіксіз спектрде ядроның қозуының шекті энергиясына конденсацияланатын серпімді шашырау резонанстарының шексіз сериясын тудырады. Мезондардың серпімді шашырау ені ядроның қозған күйінің ыдырау енінен кіші болған жағдайда серпімді емес мезонды резонанстық ыдырау арналары пайда болады, бұл оларды резонанстық шашырау процесінде тәжірибе жүзінде байқауға мүмкіндік береді. Бұл жұмыста μ--мезондардың атом ядроларына шашырауы кезіндегі шекті резонанстардың ені үшін аналитикалық өрнек алынды.
Мұндай жүйелердегі шекті резонанстардың ені ядролық ауысулардың берілген мультипольді матрицалық элементтері арқылы айқын көрінеді. Жұмыста ең алыс резонанстық күйлерге сәйкес келетін ядролардың дипольдік қозуларының бағалары берілген. Қазіргі мезон зауыттары мезондардың серпімді шашырау эксперименттерінде диполь ауысуларының берілген матрицалық элементтерін тікелей анықтауға мүмкіндік беретіні көрсетілген. E1 γ-сәулеленудің үлкен ені бар ядролар тобы үшін осы ендерді анықтау үшін эксперимент жасауға болады, ал белгілі ендерде нысананың химиялық құрамын анықтау үшін.
Библиографиялық сілтемелер
2 M. Boscolo, J.P. Delahaye, M. Palmer, Reviews of Accelerator Science and Technology, 10 (01), 189-214 (2019).
3 J.P. Delahaye et al., arXiv preprint arXiv:1901.06150 (2019).
4 A.I. Baz, Soviet physics JETP, 36 (9), 1256-1262 (1959).
5 L.D. Landau, E. M. Lifshitz, Quantum Mechanics: Non-Relativistic Theory (Мoscow. Nauka, 1989), 752 p. (in Russ).
6 A.I. Baz', Ya.B. Zeldovich, A.M. Perelomov, Scattering, Reactions and Decay in Nonrelativistic Quantum Mechanics (Мoscow: Nauka, 1971), 544 p. (in Russ).
7 M. Abramowitz, I. A. Stegun, Handbook of Mathematical functions with formulas, graphs and mathematical tables (Мoscow: Nauka, 1979), 852 p. (in Russ).
8 H. Feshbach, Annals of Physics, 5 (4), 357-390 (1958).
9 F.M. Pen'kov, N. Z. Takibaev, Physics of Atomic Nuclei, 57 (7), 1300-1308 (1994).
10 F.M. Pen'kov, Physical Review A, 60 (5), 3756 (1999).
11 D.A. Kirzhnits, F. M. Pen'kov, Soviet physics JETP, 85, 80-93 (1983).
12 D.A. Kirzhnits, F. M. Pen'kov, JETP Letters, 39, 378-381 (1984).
13 T. Nakamura et al., Physics Letters B, 394 (1-2), 11-15 (1997).
14 F. Ajzenberg-Selove, Nuclear Physics, 268, 1 (1976).
15 D.R. Tilley, H.R. Weller, C.M. Cheves, Nuclear Physics A, 564 (1), 1-183 (1993).
16 NRV low energy Nuclear Knowledge Base, http://nrv.jinr.ru/nrv/
17 B.L. Berman, S. C. Fultz, Reviews of Modern Physics, 47 (3), 713 (1975).
18 J.R. Taylor, Scattering theory, the quantum theory on nonrelativistic collisions (Moscow: Mir, 1975), 565 p. (in Russ).
19 C.L. Morris et al., Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam interactions with materials and atoms, 330, 42-46 (2014).
20 S. Riggi et al., Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment, 728, 59-68 (2013).
21 G. Blanpied et al., Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment, 784, 352-358 (2015).
22 H. Yang et al., Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment, 1042, 167402 (2022).
23 S. Bouteille et al., Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment, 834, 223-228 (2016).
24 B. Ohayon et al., Physical Review Letters, 128 (1), 011802 (2022).
25 C.J. Oram et al., Physical Review Letters, 52 (11), 910 (1984).
