N-денені модельдеу және машиналық оқыту арқылы шашыраңқы жұлдыздық шоғырларға мүшелікті зерттеу

Авторлар

  • А.А. Бисекенов Сиань Цзяотун-Ливерпуль университеті, Сучжоу қ., Қытай; Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан https://orcid.org/0009-0003-4608-2611
  • М.Т. Қаламбай Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан; Хериот-Уатт Халықаралық факультеті, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан; В.Г. Фесенков атындағы Астрофизикалық институт, Алматы қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0002-0570-7270
  • Е.С. Абылкаиров Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0003-2656-7294
  • Б.Т. Шукиргалиев Хериот-Уатт Халықаралық факультеті, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан; Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан; В.Г. Фесенков атындағы Астрофизикалық институт, Алматы қ., Қазақстан https://orcid.org/0000-0002-4601-7065

DOI:

https://doi.org/10.26577/RCPh.2024v90i3-01
        109 70

Кілттік сөздер:

жұлдыздық шоғырлар, N-денені модельдеу, машиналық оқыту, бақыланатын оқыту

Аннотация

Бұл жұмыс шашыраңқы жұлдыздық шоғырға мүшелікті талдау үшін N-денелі модельдеулерге Машиналық оқыту алгоритмдерін қолдануды зерттейді. Осы зерттеуде пайдаланылған симуляциялар шоғырдың бір еркін құлау уақытында  жұлдыз түзілу тиімділігі (ЖТТ) тұрақты болатын Пламмер моделіне негізделген. Біз әртүрлі ЖТТ мен бастапқы кездейсоқ таралулармен ерекшеленетін симуляцияларды қолданамыз. Рандом Форест (Кездейсоқ орман) моделі 20-100 млн жыл аралығындағы ЖТТ 15%-ға негізделген симуляцияға оқытылды. Кейіннен ол ЖТТ 17%-дан 25%-ға дейінгі басқа N-дене симуляцияларына сыналды, және бұл модель сыналған симуляциялардың динамикалық эволюциясы барысында дәйекті жоғары жіктеу дәлдігін көрсетті. Модельде байқалған қателіктердің көпшілігі жалған позитивтер (FP) болды, олар көбінесе 2 Якоби радиусында орналасады, бұл шоғырдың центрімен гравитациялық байланысуының себебінен деп болжанады. Осы негіздемелік бағдарлама мен оқыту стратегиясы тиімді екен және N-дене симуляцияларын жорамал бақылауларын талдауда одан әрі қолданысқа ие болады.

Авторлардың биографисы

А.А. Бисекенов, Сиань Цзяотун-Ливерпуль университеті, Сучжоу қ., Қытай; Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан

PhD студенті, Сиань Цзяотун-Ливерпуль университеті, Сучжоу қ., Қытай; Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан, email: Abhinav.Varma21@student.xjtlu.edu.cn

М.Т. Қаламбай, Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан; Хериот-Уатт Халықаралық факультеті, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан; В.Г. Фесенков атындағы Астрофизикалық институт, Алматы қ., Қазақстан

автор корреспондент, PhD, Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ.; В.Г. Фесенков ат. Астрофизикалық институт, Алматы қ.; Хериот-Уатт Халықаралық факультеті, Қ. Жұбанов ат. Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан. email: M.Kalambay@hw.ac.uk

Е.С. Абылкаиров, Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан

PhD, Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан. email: sultan.abylkairov@nu.edu.kz

Б.Т. Шукиргалиев, Хериот-Уатт Халықаралық факультеті, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ., Қазақстан; Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ., Қазақстан; В.Г. Фесенков атындағы Астрофизикалық институт, Алматы қ., Қазақстан

PhD, қауым.проф., Хериот-Уатт Халықаралық факультеті, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе қ.; Энергетикалық ғарыш зертханасы, Назарбаев университеті, Астана қ.; В.Г. Фесенков атындағы Астрофизикалық институт, Алматы қ., Қазақстан. email: b.shukirgaliyev@hw.ac.uk

Жүктелулер

Как цитировать

Бисекенов, А. ., Қаламбай, М., Абылкаиров Y. ., & Шукиргалиев B. . (2024). N-денені модельдеу және машиналық оқыту арқылы шашыраңқы жұлдыздық шоғырларға мүшелікті зерттеу. ҚазНУ Хабаршысы. Физика сериясы, 90(3), 4–13. https://doi.org/10.26577/RCPh.2024v90i3-01

Шығарылым

Том 90 № 3 (2024): Хабаршы. Физика сериясы

Бөлім

Теоретическая физика. Физика ядра и элементарных частиц. Астрофизика