Галактикалар жиындарының масштабты-инварианттылығы
DOI:
https://doi.org/10.26577/rcph-2019-i2-4Кілттік сөздер:
гравитация, өлшемділік, аттрактор, фрактал, ХабблАннотация
Астрофизикалық бақылауларға сәйкес Әлемнің ұлғаюы галактиканың қашықтығының уақыт бойынша өзгеру жылдамдығына пропорционалдылығымен сипатталады. Пропорционалдылық коэффициентінің мәні - Хаббл тұрақтысы шамамен 5% дәлдікпен бақылаулармен анықталады.
Бұл жұмыста гравитациялық толқынның теңдеуі Эйнштейн теориясынан шығатын координатаға байланысты тербеліс теңдеуі түрінде алынды. Осы теңдеулер жүйесінің сандық талдауының нәтижелері алынды. Хаббл параметрінің әртүрлі мәндері үшін динамикалық жүйенің фазалық портреті алынып, аттракторлардың корреляциялық өлшемділігі анықталды. Әлемнің ұлғаюы скейлинг көрсеткішінің максимал мәнімен сипатталады, бұл сандық мәң біздің бұрынғы жұмыстарда теориялық түрде көрсетілген.
Библиографиялық сілтемелер
1 A. Einstein, N. Rosen, Journal of the Franklin Institute, 223 (1), 43-54 (1937).
2 G.F.R. Ellis, R. Maartens, M.A.H. MacCallum, Relativistic cosmology, (Cambridge University Press, 2012).
3 G. Byrd et al., Paths to dark energy: theory and observation. T.2 (Walter de Gruyter, 2012).
4 J.P. Luminet et al., Nature, 425(6958), 593 (2003).
5 A.D. Chernin, Physics Uspekhi, 56(7), 704 (2013).
6 J. Yoo, Y. Watanabe, Intern. J. of Modern Physics D, 21(12), 1230002 (2012).
7 R.G. Cai, Phys. Lett. B, 657(4-5), 228-231 (2007).
8 S. Tsujikawa, Lectures on Cosmology, (Springer, Berlin, Heidelberg, 2010), 99-145.
9 Y. Gong , Phys. Rev. D, 70 (6), 064029 (2007).
10 V. Sahni, The Physics of the Early Universe, (Springer, Berlin, Heidelberg, 2004), 141-179.
11 R.D. Peccei, Phys. Rev. D, 71 (2) 023527 (2005).
12 R. Gannouji et al., J. of Cosmology and Astroparticle Physics, 2006 (09), 016 (2006).
13 H. Wei, R.G. Cai, Phys. Lett. B, 660(3), 113-117 (2008).
14 M. Li, Phys. Lett. B, 603 (1-2), 1-5 (2004).
15 B. Feng, X. Wang, X. Zhang D, Phys. Lett. B, 607(1-2), 35-41 (2005).
16 S. Tsujikawa, Phys. Rev. D, 77(2), 023507 (2008).
17 K. Bamba et al., Astrophysics and Space Science, 342(1), 155-228 (2012).
18 Z.K. Guo et al., Phys. Lett. B, 608 (3-4), 177-182 (2005).
19 A.D. Chernin, Physics-Uspekhi, 51(3), 253 (2008).
20 A.G. Riess et al., The Astronomical Journal, 116(3), 1009 (1998).
21 A. Maeder The Astrophysical Journal, 834(2), 194 (2017).
22 P.J.E. Peebles, The large-scale structure of the universe, (Princeton university press, 1980).
23 K.A. Mardal et al., Computing in Science & Engineering, 9(3), 48 (2007).
24 Z.Zh. Zhanabaev, Izv. SO AN SSSR. Seria tehn. Nauk, 4, 57-60 (1988). (in Russ)
25 P. Grassberger, I. Procaccia, Phys. Rev. Lett., 50(5), 346 (1983).
2 G.F.R. Ellis, R. Maartens, M.A.H. MacCallum, Relativistic cosmology, (Cambridge University Press, 2012).
3 G. Byrd et al., Paths to dark energy: theory and observation. T.2 (Walter de Gruyter, 2012).
4 J.P. Luminet et al., Nature, 425(6958), 593 (2003).
5 A.D. Chernin, Physics Uspekhi, 56(7), 704 (2013).
6 J. Yoo, Y. Watanabe, Intern. J. of Modern Physics D, 21(12), 1230002 (2012).
7 R.G. Cai, Phys. Lett. B, 657(4-5), 228-231 (2007).
8 S. Tsujikawa, Lectures on Cosmology, (Springer, Berlin, Heidelberg, 2010), 99-145.
9 Y. Gong , Phys. Rev. D, 70 (6), 064029 (2007).
10 V. Sahni, The Physics of the Early Universe, (Springer, Berlin, Heidelberg, 2004), 141-179.
11 R.D. Peccei, Phys. Rev. D, 71 (2) 023527 (2005).
12 R. Gannouji et al., J. of Cosmology and Astroparticle Physics, 2006 (09), 016 (2006).
13 H. Wei, R.G. Cai, Phys. Lett. B, 660(3), 113-117 (2008).
14 M. Li, Phys. Lett. B, 603 (1-2), 1-5 (2004).
15 B. Feng, X. Wang, X. Zhang D, Phys. Lett. B, 607(1-2), 35-41 (2005).
16 S. Tsujikawa, Phys. Rev. D, 77(2), 023507 (2008).
17 K. Bamba et al., Astrophysics and Space Science, 342(1), 155-228 (2012).
18 Z.K. Guo et al., Phys. Lett. B, 608 (3-4), 177-182 (2005).
19 A.D. Chernin, Physics-Uspekhi, 51(3), 253 (2008).
20 A.G. Riess et al., The Astronomical Journal, 116(3), 1009 (1998).
21 A. Maeder The Astrophysical Journal, 834(2), 194 (2017).
22 P.J.E. Peebles, The large-scale structure of the universe, (Princeton university press, 1980).
23 K.A. Mardal et al., Computing in Science & Engineering, 9(3), 48 (2007).
24 Z.Zh. Zhanabaev, Izv. SO AN SSSR. Seria tehn. Nauk, 4, 57-60 (1988). (in Russ)
25 P. Grassberger, I. Procaccia, Phys. Rev. Lett., 50(5), 346 (1983).
Жүктелулер
Как цитировать
Zhanabaev, Z., & Ussipov, N. (2019). Галактикалар жиындарының масштабты-инварианттылығы. ҚазНУ Хабаршысы. Физика сериясы, 69(2), 27–32. https://doi.org/10.26577/rcph-2019-i2-4
Шығарылым
Бөлім
Теоретическая физика. Физика ядра и элементарных частиц. Астрофизика
