B[e] типті қосарланған жұлдыздардың қасиеттерін бейсызық фрактал заңдылықтары арқылы сипаттау
DOI:
https://doi.org/10.26577/RCPh.2023.v85.i2.03Кілттік сөздер:
Қос жұлдыз, бейсызық фрактал, жұлдыздардың B[e] классификациясы, қуат спектріАннотация
Қос жұлдыздар табиғатта өте кең таралған, сондықтан оларды зерттеу жұлдыздардың табиғатын түсіндіру үшін де, жұлдыздардың пайда болуы мен эволюциясын зерттеу үшін де өте маңызды болып келеді. Қос жұлдыздар – гравитациялық күш арқылы бір жүйеге біріккен жұлдыздар. Бұндай жүйелердің компоненттері ортақ масса центрінің айналасындағы орбиталарын айналып жүреді. Өлшемдері мен кеңістіктегі орбиталарының орналасуына және бізден қашықтығына байланысты қос жұлдыздарды әр түрлі әдістермен зерттейді. Соңғы жылдары қосарланған жұлдыздардың физикалық қасиеттері мен параметрлерін түсіндіру үшін B[e] типті жұлдыздарды зерттеу өте кең қызығушылық тудыруда. Сондықтан бұл жұмыста зерттеу нысаны ретінде B[e] типті қос жұлдыздар (3Pup, MWC728, MWC645, BD+23 3183) таңдап алынды. Астрономия саласындағы обьектілердің физикалық қасиеттерінің әртүрлілігі және өлшемдірінің өз мәніне бейсызық тәуелді болуы фракталдық талдауды қажет етеді. Сол себепті қос жұлдыздар иерархиялы бейсызық фрактал заңдылықтары көмегімен зерттелді. Қос жұлдыздар қасиеттерін сипаттау үшін әмбебап физикалық модель құрылып, қосарланған жұлдыздардың эволюциясын зерттеу үшін иерархиялы бейсызық фрактал теңдеуі ұсынылды. Теориялық есептеулерден және бақылау мәліметтерінен негізгі және қосалқы жұлдыздардың қуат спектрлерінің қатынастары анықталды. Бейсызық фрактал заңдылықтарының көмегімен алынған теориялық мәліметтер бақылау мәліметтерін сипаттауға болатындығы көрсетілді. Жұлдыздардың фракталдық құрылымын қуат спектрі заңдылықтарымен сипаттауға болатыны анықталды.
Библиографиялық сілтемелер
2. D. Raghavan et al, The Astrophysical Journal Supplement Series 190, 1, 1 (2010).
3. Sana, Hugues, et al, Science 337, 6093, 444-446 (2012).
4. Maxwell Moe, , and Rosanne Di Stefano, The Astrophysical Journal Supplement Series 230, 2, 15 (2017).
5. Han, Zhan-Wen, et al, Research in Astronomy and Astrophysics 20, 10, 161 (2020).
6. Duchêne, Gaspard, and Adam Kraus, Annual Review of Astronomy and Astrophysics 51, 269-310 (2013).
7. Wells, Mark A., and Andrej Prša, The Astrophysical Journal Supplement Series 253, 1, 32 (2021).
8. A.S. Miroshnichenko et al, Galaxies 11, 1, 36 (2023).
9. Noel D.Richardson, et al, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 508, 2, 2002-2018 (2021).
10. A.S. Miroshnichenko, et al., Contributions of the Astronomical Observatory Skalnaté Pleso, 50, 2, 513-517 (2020).
11. Coralie Neiner, arXiv preprint arXiv:1811.05261 (2018).
12. Coralie Neiner, et al. The Astronomical Journal 142, 5, 149 (2011).
13. P. Petit, et al. Publications of the Astronomical Society of the Pacific 126, 939, 469 (2014).
14. P.Petit, et al, The PolarBase archive of stellar spectra, Cambridge Workshop on Cool Stars, Stellar Systems, and the Sun, 2022.
15. E.L. Chentsov, V.G. Klochkova, and A.S. Miroshnichenko, Astrophysical Bulletin 65, 150-163 (2010).
16. V.G. Klochkova, E.G. Sendzikas, and E.L. Chentsov, Astrophysical Bulletin 70, 99-108 (2015).
17. A. Aret, M. Kraus, and M.v Šlechta, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 456, 2, 1424-1437 (2016).
18. A.S. Miroshnichenko, et al., The Astrophysical Journal 897, 1, 48 (2020).
19. A.S. Miroshnichenko, et al. The Astrophysical Journal 809, 2, 129 (2015).
20. A.S.Nodyarov, et al, The Astrophysical Journal 936, 2, 129 (2022).
21. A.S. Miroshnichenko, et al. The Astrophysical Journal 671, 1, 828 (2007).
22. C.A.H. Condori, et al. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 488, 1, 1090-1110 (2019).
23. Z.Zh Zhanabaev, Y.T. Kozhagulov, Journal of Neuroscience and Neuroengineering 2, 3, 267-271 (2013).
24. Z.Zh Zhanabaev, and T.Yu Grevtseva, Reviews in Theoretical Science 2, 3, 211-259 (2014).
25. Z.Zh Zhanabaev, N. Usipov, and S.А. Khokhlov, Eurasian Physical Technical Journal, 18, 2 (36), 81-89 (2021).
26. L. Landau, and E. Lifshitz, Statistical Physics: Volume 5, (Elsevier, 2013).
