N10 ШАҢ КӨПІРШІКТЕРІ МАҢЫНДАҒЫ ЖАС ЖҰЛДЫЗ ОБЪЕКТІЛЕРІН АНЫҚТАУ
DOI:
https://doi.org/10.26577/RCPh.2022.v83.i4.02Кілттік сөздер:
N10 көпіршік, инфрақызыл сәуле, жас жұлдыздар объектілері, жұлдызаралық орта, астрономиялық каталогтар, WISE, 2MASS.Аннотация
Соңғы онжылдық ішінде жұлдызаралық ортадағы ең маңызды бақылаулар электромагниттік сәулеленудің инфрақызыл және радио аймақтарында жасалды. Жұлдыздардың түзілуінің бірнеше бағыттары бойынша GLIMPSE (Galactic Legacy Infrared Midplane Survey Extraordinaire), MIPSGAL және WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer) барлаулары ерекше қызығушылық тудырды. 3,4 мкм-ден 22 мкм-ге дейінгі толқын ұзындығындағы Галактикалық дискінің инфрақызыл көрінісінің ерекше белгілеріне иондалған сутегі аймақтары HII, инфрақызыл көпіршіктер, жас жұлдыздар объектілері, жұлдыздардың жаппай түзілуі, инфрақызыл қара бұлттар, диффуздық шаң, көмірсутектер мен миллиондаған жұлдыздардың сәулеленуін жатқызуға болады.
Заманауи әдебиеттерге талдау жасау арқылы жас массивті жұлдыздардың айналасындағы қыздырылған аймақтардағы инфрақызыл белгілер шаң көпіршіктер екені анықталды, сол себепті бұл жұмыста Churchwell каталогына енгізілген солтүстік инфрақызыл көпіршіктердің бірі – N10 көпіршіктің айналасындағы аймақтар зерттелді. WISE, 2MASS каталогтарының мұрағаттық деректерін қолданып, біз N10 шаң көпіршігінің айналасындағы жас жұлдыздар объектілеріне үміткерлерді іздеу жұмыстарын жүргіздік және 117 сәулелену объектілерін таптық. Koenig et al. (2014) зерттеушілерімен жасалған жіктеудің әртүрлі шарттарына сәйкес әрбір зерттелетін объект үшін олардың түс көрсеткіштері диаграммалары және спектріндегі энергияның таралуы тұрғызылды. Жасалынған зерттеудің нәтижесі бойынша N10 инфрақызыл шаң көпіршігінің айналасында эволюцияның ерте кезеңіндегі объектілер табылды: 13 объект - І класс жас жұлдыздар және 13 объект - ІІ класс жас жұлдыздар, 3 объект – өтпелі дискілерге жатқызылды.
Библиографиялық сілтемелер
2. https://www.computerra.ru/183178/bubblierhelp
3. Churchwell E., Povich M. S., Allen D., Taylor M. G., Meade M. R., Babler B. L., … Wolff M. J. (2006) The Bubbling Galactic Disk, The Astrophysical Journal. Vol.649 (2). P. 759-778. DOI:10.1086/507015 (in Eng.).
4. Wright E. L., Eisenhardt P. R. M., Mainzer A. K., … Chao-Wei Tsai. (2010) The Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE): mission description and initial on-orbit performance, The Astronomical Journal. Vol.140. P. 1868-1881. DOI:10.1088/0004-6256/140/6/1868.
5. Rathborne J. M., Jackson J. M., & Simon R. (2006) Infrared Dark Clouds: Precursors to Star Clusters, The Astronomical Journal. Vol.641. P. 389-405.
6. https://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-3?-source=II/246&-out.max=50&-out.form=HTML%20Table&-out.add=_r&-out.add=_RAJ,_DEJ&-sort=_r&-oc.form=sexa.
7. Beaumont C. N. & Williams J. P. (2010) Molecular Rings Around Interstellar Bubbles and the Thickness of Star-Forming Clouds, The Astrophysical Journal. Vol.709 (2). P. 791-800. DOI: 10.1088/0004-637X/709/2/791 (in Eng.).
8. Pandian J. D., Momjian E. and Goldsmith P. F. (2008) Resolving distance ambiguities towards 6.7 GHz methanol masers, Astronomy and Astrophysics. Vol.486. P. 191-208. DOI: 10.1051/0004-6361:200809799 (in Eng.).
9. Watson C., Povich M. S., Churchwell E. B, … Withney B. A. (2008) Infrared Dust Bubbles: Probing the Detailed Structure and Young Massive Stellar Populations of Galactic H II Regions, The Astrophysical Journal. Vol.681. P. 1341-135.
10. Ma Y., Zhou J., Esimbek J. et al. (2013) A detailed study of the high-mass clump interacting with the bubble N10, The Astrophysical Journal Supplement Series. Vol. 345. P. 297. DOI 10.1007/s.
11. Gama D. R. G. , Lepine J. R. D., Mendoza E., Wu Y., and Yuan J. (2016) CO observations and investigation of triggered star formation towards N10 infrared bubble and surroundings, The Astrophysical Journal. Vol. 830 (2). P. 57. Doi:10.3847/0004-637X/830/2/57.
12. Helfand D. J., Becker R. H., White R. L., Fallon A., & Tuttle S. (2006) MAGPIS: A multi-array galactic plane imaging survey, The Astronomical Journal. Vol. 131. P. 2525
13. Das S.R., Tej A., Vig S., Ghosh S.K. & Ishwara Chandra C.H. (2016) High-mass star formation toward southern infrared bubble S10, The Astronomical Journal. Vol.152 (5). P. 16. DOI: 10.3847/0004-6256/152/5/152 (in Eng.).
14. Sherman R. (2012) Investigation of Molecular Cloud Structure around Infrared Bubbles: CARMA Observations of N14, N22, and N74, The Astrophysical Journal. Vol.760 (1). P. 15. DOI: 10.1088/0004-637X/760/1/58 (in Eng.).
15. Rebull L. M., Padgett D. L., McCabe C. E., … Wolf S. (2010) The taurus spitzer survey: New candidate taurus members selected using sensitive mid-infrared photometry, The Astrophysical Journal Supplement Series. Vol.186 (2). P. 259-307. DOI:10.1088/0067-0049/186/2/259.
16. Andrews S. M., Wilner D. J., Espaillat C., … Brown J. M. (2011) Resolved images of large cavities in protoplanetary transition disks, The Astronomical Journal. Vol.732. P. 42. DOI:10.1088/0004-637X/732/1/42.
17. Cieza L. A., Schreiber M. R., Romero G. A., … Merin B. (2012) The nature of transition circumstellar disks. III. Perseus, Taurus, and Auriga, The Astronomical Journal. Vol.750. P. 157. DOI:10.1088/0004-637X/750/2/157.
18. Alksnis A., Balklavs A., Dzervitis U., … Pundure I. (2001) A general catalogue of galactic carbon stars by C.B. Stephenson. Third edition, VizieR Online Data Catalog. Vol.3227, 0. https://doi.org/10.1515/astro-2001-1-202.
19. Sjouwerman L. O., van Langevelde H. J., Winnberg A., & Habing H. J. (1998) A new sample of OH/IR stars in the Galactic center, Astronomy and Astrophysics Supplement Series. Vol.128. P. 35-65. https://doi.org/10.1051/aas:1998127.
20. Lindqvist M., Winnberg A., Habing H. J., & Matthews H. E. (1992) OH/IR stars close to the Galactic Centre. I-Observational data, Astronomy and Astrophysics Supplement Series. Vol.92. P. 43-62.
21. Mathew B., Subramaniam A., & Bhatt B. C. (2008) Be phenomenon in open clusters: results from a survey of emission-line stars in young open clusters, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Vol.388. P. 1879-1888. https://doi.org/10.1111/j.1365-2966.2008.13533.х.
22. Dominik C., & Decin G. (2003) Age Dependence of the Vega Phenomenon: Theory, The Astrophysical Journal. Vol.598. P. 626-635.
23. Skrutskie M. F., Cutri R. M., Stiening R., … Wheelock S. (2006) The Two Micron All Sky Survey (2MASS), The Astronomical Journal. Vol.131. P. 1163-1183.
24. Gutermuth R. A., Megeath S. T., Myers P. C., … Fazio G. G. (2009) A spitzer survey of young stellar clusters within one kiloparsec of the sun: cluster core extraction and basic structural analysis, The Astrophysical Journal Supplement Series. Vol.184. P. 18-83. DOI:10.1088/0067-0049/184/1/18.
25. Koenig X. P. and Leisawitz D. T. (2014) A Classification Scheme for Young Stellar Objects Using the WIDE-FIELD INFRARED SURVEY EXPLORER AllWISE Catalog: Revealing Low-Density Star Formation in the Outer Galaxy. The Astrophysical Journal. Vol. 791:131. P. 27. DOI:10.1088/0004-637X/791/2/131.
